Het Barça-jaar van Van Bommel
Mark van Bommel maakt dinsdagavond in Barcelona zijn Champions League-debuut als hoofdcoach van PSV. Hij is dus even terug bij de club waar hij één seizoen met een piepjonge Messi en Iniesta speelde. ‘Mark heeft echt ballen.’
Een omhelzing en wat gemeende handdrukken waren er voor PSV-trainer Mark van Bommel in Camp Nou, een dag voor zijn vuurdoop in de Champions League als hoofdcoach. De teammanager, perschef en beveiligingsman van Barcelona, vanavond tegenstander van PSV, ze waren hem niet vergeten, meldde Van Bommel op de persconferentie. ‘Dat is mooi.’
In het illustere stadion zat hij in het seizoen 2005/’06 bijna wekelijks in de thuiskleedkamer tussen Ronaldinho, Eto’o, Puyol, Deco, Valdes en een piepjonge Messi en Iniesta. Hij won met hen de titel en de Champions League.
Herinneringen eraan zijn bij Van Bommel besmeurd door de concentratie die nodig was het maximale uit zichzelf te halen. ‘Later kom je met je familie terug en zie je hoe groot dat stadion is.’
Van Bommel leek bezeten om zichzelf te bewijzen. Toen oud-collega Xavi eind 2010 opmerkte dat Van Bommel in zijn seizoen bij Barcelona te traag handelde als hij de bal kreeg, eiste hij zowat een rectificatie in plaats van zijn schouders op te halen.
Sociaal handiger
Als coach oogt hij vooralsnog gematigder en sociaal handiger. Op maandag: ‘Barcelona heeft heel veel wapens, heel veel goede spelers. Maar ik weet uit ervaring dat ze ieder seizoen ook wel een keer verliezen hier.’
De speelwijze zal niet worden aangepast, zoals voorganger Cocu wel geregeld deed tegen de Europese top. ‘In mijn optiek moet je je plan A verbeteren om geen plan B nodig te hebben.’
Het is een citaat dat zo uit de mond had kunnen rollen van schoon- en voetbalvader Bert van Marwijk, dezer dagen ter ondersteuning bij de trainingen aanwezig. Maar Van Bommel is ook zeker beïnvloed door dat seizoen bij Barcelona.
Het was zijn eerste halte buiten Nederland. Losgewrikt werd hij in de zomer van 2005 van de geborgenheid van Zuid-Nederland. Van Fortuna-stadion De Baandert waar hij debuteerde. Van PSV’s Philips Stadion barstensvol hem adorerende fans en het knusse trainingscomplex De Herdgang.
Op zijn 28ste ging Van Bommel op zoek naar zijn echte top, met een lading individuele en clubprijzen in de ene zak en een notitieblok vol kanttekeningen in de andere. Vooral bondscoaches Marco van Basten en John van ’t Schip en hun hoeder Johan Cruijff namen hem geregeld op de korrel.
Anticiperen
Barcelona-coaches Rijkaard en Ten Cate zagen zijn dynamiek, zijn gif, zijn soms wat risicovolle spel juist als iets positiefs. Ten Cate terugblikkend: ‘We spraken met Johan, maar voeren ook onze eigen koers. Wij wisten wat hij kon. Met een buitenlandse coach had Van Bommel het misschien moeilijker gehad. We hadden veel spectaculaire spelers. Daar moest hij op anticiperen. Maar Mark heeft aardig wat gescoord en gespeeld, hoor.’
Naar buiten toe was Van Bommel zó lovend over zijn nieuwe werk- en woonomgeving dat het her en der argwaan opwekte. Van Bommel in de Volkskrant half april 2006: ‘We hebben een fantastische, sociale kleedkamer, net als bij PSV. Iedereen werkt voor elkaar. Iedereen is ontzettend blij dat hij voor deze club mag spelen. Dat zie je aan de gezichten. Ik denk dat het in dit elftal zit een serie neer te zetten waarover ze jaren zullen spreken.’
Hij had al veel vrienden gemaakt, geluncht zelfs met zijn oude idool Josep Guardiola. De Limburger genoot van de show-Braziliaan Ronaldinho die hem zelfs in de kleedkamer poortte en meldde trots dat hij wat Nederlands-Spaanse termen had geïntroduceerd bij ploeggenoten.
Onderhuids knaagde de onzekerheid. Vooraf had hij dvd’s over Barcelona bekeken, probeerde hoofden van bestuursleden te onthouden, druk als hij zich had gemaakt of hij snel zijn weg zou kunnen vinden.
Ten Cate: ‘Ik heb heel veel met Mark gesproken, hij zocht naar bevestiging. Hij was niet gelukkig. Hij stond niet altijd in de basis. Frank en ik wilden soms andere accenten leggen op het middenveld.’
Niet onomstreden
Ook bij Oranje was hij allesbehalve onomstreden. Ten Cate was aanwezig bij een gesprek tussen Van ’t Schip, Van Basten en Van Bommel in Barcelona. Maar de relatie bleef troebel.
Qua populariteit hield het niet over. Waar de shirtjes van de Zweedse supersub Henrik Larsson de fanshops uitvlogen waren die van Van Bommel lastig te vinden. Ten Cate: ‘Mark viel minder op, maar heeft ook heel goede wedstrijden gespeeld. Anders stel je hem niet op in de Champions League-finale.’
Van Bommel werd daarin na een uur gewisseld om toe te zien hoe invallers Iniesta, Larsson en Belletti het verschil maakten tegen Arsenal, maar gaf na afloop aan nog ‘járen’ te willen blijven in Catalonië waar hij ‘heerlijk’ woonde in het dorpje Gavà, vlakbij het strand, het vliegveld en landgenoot Giovanni van Bronckhorst. Doch na een redelijk WK vertrok hij naar Bayern München waar hij als opvolger van de vertrokken aanvoerder Ballack werd binnengehaald en jarenlang op handen gedragen werd.
Liefde en haat
In Barcelona kijken ze ‘met liefde en haat’ op hem terug, schreef sportkrant Sport maandag. Die liefde werd mede gevoed, omdat hij na een doelpunt namens Bayern in het stadion van rivaal Real Madrid in 2007 een provocerende vuist opstak naar het Real-publiek. Haat door de WK-finale van 2010 waarin hij een aantal harde overtredingen maakte op matchwinnaar en oude concurrent Iniesta. Toen Van Bommel er gisteren naar gevraagd werd, klonk het afgemeten: ‘Dat is een wedstrijd uit 2010, we zitten nu in 2018. Dus ik begrijp de vraag niet.’
Met Guardiola als coach, Iniesta en Xavi als regisseurs en de fenomenale Messi daarvoor ontstond na het vertrek van Van Bommel het befaamde tiki-taka, het combinatievoetbal waarmee Barcelona jarenlang imponeerde en domineerde. Met alleen nog de 31-jarige Messi in de ploeg oogt het spel de laatste jaren stroperiger.
‘Wij speelden spectaculairder’, meent Ten Cate. Hij ziet die drang naar attractiviteit terug bij het huidige PSV. ‘Mark durft jeugd te brengen, zijn ploeg vooruit te laten verdedigen, zet een artiest als Pereiro op 10. Mark heeft echt ballen.’